Buitenplaatsen 's-Graveland

(Gemeente Wijdemeren)

De Staten van Holland en Westfriesland hebben op 17 maart 1625 toestemming gegeven aan Jan Ingel en Consorten voor ontginning van het gebied, dat nu 's-Graveland vormt.
De bewoners in het Gooi, m.n. de Hilversummers verzetten zich hiertegen.
Eerst in 1634 bereikte men overeenstemming.
Voor Hilversum leverde dit de mogelijkheid op voor aanleg op kavel 26 van een weg en een vaart (de Hilversumsche Vaart, nu Gooise Vaart) van Hilversum naar 's-Graveland en daarmee van een verbinding over water met Amsterdam.
Tevens werd afgezien van het ontwikkelen van het Tweede, zuidelijke, blok met o.a. de kerkelanden. Deze werden teruggegeven aan Naarden en de Gooise dorpen. De grenzen van 's-Graveland werden op 20 maart 1636 definitief vastgelegd.
De 27 smalle kavels (met een diepte van ca 1100m en een oppervlakte van ca 130ha) werden middels loting verdeeld.
Ze kwamen zo terecht bij:

* Andries Bicker
burgemeester van Amsterdam
kavel 8, zuid. helft
kavel 9
kavel 10
kavel 20
kavel 21
* Abel Mathijsz. Burghkavel 3, zuid. helft
kavel 4
kavel 5, kavel 18
kavel 19
* Cornelis van Davelaer
heer van Petthem
kavel 1
kavel 2
kavel 3, nrd. helft
kavel 24
kavel 25
* Anthonis Oetgens van Waveren
heer van Waveren en oud-burgemeester van Amsterdam
kavel 14
kavel 15
kavel 16
kavel 17
* Reynier Pauw
raadsheer van de Hoge Raad van Holland
kavel 11
kavel 12
kavel 13, nrd. helft
kavel 26
kavel 27
* Benedictus Schaeck
heer van Anckeveen
kavel 6
kavel 7
kavel 8, nrd. helft
 Pieter Corneliszn. Hooft en
Godert van Reede
kavel 22
kavel 23
*: Lid College van Hoofdingelanden
Het beheer van het gebied wordt gevormd door het College van zes Hoofdingelanden.
Vereiste voor deze functie was, dat men tenminste 20 morgen land (ca 16ha) in 's-Graveland in bezit moest hebben.
Eerste college bestond uit de hierboven vermelde personen (met *).
Het College vormde ook de kerkvoogdij van de NH Kerk.
Het dorpsbestuur werd gevormd door de Schout en 5 Schepenen, benoemd door de Baljuw van Gooiland op voordracht van de Hoofdingelanden.
College wordt in 1857 afgeschaft, nadat het al in 1795 door de Fransen was opgeheven en na de Franse tijd, vanaf 1813 nog beperkte macht had.

Omdat de afwatering van oost naar west verliep is ten westen van de kavels een sloot aangelegd, de noksloot, daarnaast de weg, vervolgens een smalle strook grond voor eventuele bebouwing (de latere lintbebouwing langs Noorder- en Zuidereinde en tenslotte de 's-Gravelandsevaart, die na verlenging uitmondde in de Vecht.
Tussen noksloot en 's-Gravelandsevaart zijn op 7 plaatsen doorgangen gemaakt met even zovele bruggen in Noorder- en Zuidereinde.

Een groot deel van de (oostelijke zijde van de) buitenplaatsen is afgegraven.
Het vrijkomende zand is deels gebruikt voor ophoging van het lagere westelijke deel van de kavels, doch het meeste zand is verscheept naar Amsterdam voor de uitbreiding van de stad.
Naar schatting is 10 miljoen kubieke meter zand afgegraven.
De zandschuiten namen op de terugweg Amsterdams huisvuil (steigeraarde) mee, dat werd gebruikt voor bemesting van de s'-Gravelandse kavels.

Hieronder is van boven (noord) naar beneden (zuid) schematisch aangegeven welke kavels door wie zijn verkregen en wat de huidige bestemming is.

Het Luije Gat / Franse Kampweg
Kavelnr Eerste eigenaar Huidige situatie
1 Cornelis van Davelaer Bouwland -"Achttien Morgen" - Swaenenburgh - weiland Bantam
2 Cornelis van Davelaer
3 - nrd Cornelis van Davelaer
Noorderslootbrug   Noordersloot
3 - zd Abel Mathijsz Burgh Schaep en Burgh
4 Abel Mathijsz Burgh
5 Abel Mathijsz Burgh
6 Benedictus Schaeck Boekesteyn

Boerderij Brambergen / Bezoekerscentrum Natuurmonumenten

7 Benedictus Schaeck
Claertjesbrug  
8 Benedictus Schaeck
Schaeck verkoopt zijn stuk in 1636 aan Adriaan Dircksz. Sperwer
Sperwershof
Klapbrug   Ankeveensepad / sloot
8 Andries Bicker

's-Gravelandse Polder met boerderij
9 Andries Bicker
10 Andries Bicker Spanderswoud Spanderswoud
11 Reynier Pauw Huize Brugchelen
Westerveld
Spanderswoud

Wolfsbergen

12 Reynier Pauw
13 Reynier Pauw
Kerkbrug   Kerkvaart
13 Anthony Oetgens van Waveren
NK Kerk met pastorie     Stofbergen

Hilverbeek

14 Anthony Oetgens van Waveren
15 Anthony Oetgens van Waveren
Smidsbrug   Leeuwenlaanvaart / Leeuwenlaan (vh Kortenhoefseweg)
16 Anthony Oetgens van Waveren
Spiegelrust

Dubbelhoven

Land en Bosch - Jagtlust

17 Anthony Oetgens van Waveren
18 Abel Mathijsz Burgh Schoonoord
19 Abel Mathijsz Burgh Gereformeerde kerk     Weiland
Trompenburgherbrug   Tronpenburghervaart of Boerensloot
20 Andries Bicker Trompenburgh
Noordersloot
21 Andries Bicker Gooilust
22 Pieter Cornelisz. Hooft en
Godert van Reede
23 Pieter Cornelisz. Hooft en
Godert van Reede
Brouwersvaart
24 Cornelis van Davelaer Woningbouw (west) weiland
25 Cornelis van Davelaer
Kroontjesbrug   Berensteinseweg / Gooische Vaart / Kininelaantje
26 Reynier Pauw Sportpark Berestein
27 Reynier Pauw Weiland
Hilversums Kanaal